Hoogbegaafd of slim
Hoe weet je of je een hoogbegaafd kind hebt? Voor ouders zelf is dat vaak moeilijk vast te stellen. Hoogbegaafdheid is meer dan alleen slim zijn. Mensen halen hoogbegaafdheid en hoge intelligentie nogal eens door elkaar. Je bent superintelligent als je IQ hoger is dan 130. Hoogbegaafdheid is echter meer omvattend. De combinatie van de volgende drie eigenschappen telt: een IQ van 130 of hoger, een creatief brein en een flinke dosis doorzettingsvermogen. Een creatief brein is niet in de eerste plaats een brein dat mooi kan tekenen of knutselen, maar het gaat in het vermogen creatieve oplossingen te bedenken voor problemen, een uitzonderlijk out of the box denken.
Hoogbegaafde baby
Zo’n 2-3% van de Nederlanders is hoogbegaafd. Hoogbegaafdheid is aangeboren. Een hoogbegaafd kind reageert al vanaf het allereerste begin anders op zijn omgeving dan niet-hoogbegaafde kinderen. Een hoogbegaafde baby kijkt heel wakker uit de ogen en heeft een grote behoefte aan mentale prikkels (snel verveeld) en kunnen enorm gefrustreerd reageren als iets niet lukt. Verder kun je een hoogbegaafde baby herkennen aan: veel wakker zijn, een extreme waakzaamheid en weinig slaap nodig hebben. Ouders merken vaak op dat er al snel oogcontact is en dat het kind zeer gevoelig reageert op zintuiglijke prikkels als geuren, bepaalde substanties, smaken, geluid, licht. Hoogbegaafde kinderen hebben vaak op jonge leeftijd een ontwikkelingsvoorsprong die duidelijk zichtbaar wordt na de eerste verjaardag. Op emotioneel gebied kunnen ze gevoelig reageren op emotionele reacties van anderen.
Veeleisende peuter
Als peutertje zijn hoogbegaafde kinderen veeleisender en meer perfectionistisch dan andere kinderen van dezelfde leeftijd. Ze zijn onuitputtelijke nieuwsgierig, laten vroege en excellente taalvaardigheden zien en kunnen vaak al op jonge leeftijd lezen en spreken met woorden van 3-5 lettergrepen. Een complimentje van je kind van 3 jaar dat zegt: ‘mam wat zie je er leuk uit vandaag!’, is natuurlijk heel leuk, maar je staat als ouder toch even verbaasd te kijken! Verder hebben hoogbegaafde peuters vaak veel energie, zijn ze zelfstandiger dan andere peuters en hebben andere en diepere interesses dan hun leeftijdsgenoten. De cognitieve ontwikkeling van hoogbegaafde peuters gaat in razend tempo. Ze kennen al heel vroeg kleuren, kunnen al snel tellen, hebben getalbegrip en leggen makkelijk oorzaak-gevolg relaties.
Problemen thuis en op school
Problemen die verband houden met hoogbegaafdheid kunnen op drie gebieden zichtbaar worden: sociaal-emotioneel, in de opvoeding en op school. Het probleem op school is dat er veel werk is, maar veel van hetzelfde. Hierdoor vervelen hoogbegaafde kinderen zich vaak en is er het gevaar voor onderpresteren. Wanneer het tekort aan verstandelijke stimulans wordt gecompenseerd door goede sociale contacten is het probleem minder belemmerend. Verder stellen hoogbegaafde kinderen in de klas vaak ‘lastige vragen’ en laten ze regelmatig motorische onrust zien wat stoort tijdens de les. Sociaal-emotioneel hebben hoogbegaafde kinderen moeite aansluiting te vinden bij leeftijdsgenoten. Dit heeft met name te maken met het verschil in interesse en taalgebruik. De periode van 4-9 jaar is het meest moeilijk.
Hoogbegaafde kinderen hebben dan ook vaak oudere vrienden, waarmee ze op verstandelijk niveau beter kunnen ‘levelen’. Van ouders van hoogbegaafde kinderen wordt tenslotte veel in de opvoeding gevraagd, omdat een hoogbegaafd kind de neiging heeft aan opvoedingsregels op geheel eigen wijze invulling te geven. Dit kan tot veel ruzie leiden tussen ouders en kind en ervoor zorgen dat ouders ‘opvoedmoe’ worden. Wanneer het hoogbegaafde kind niet goed begeleid wordt in zijn ontwikkeling kan het uiteindelijk psychosomatische klachten als depressie, agressiviteit, angststoornissen en een negatief zelfbeeld ontwikkelen. Óf deze problemen ontstaan is afhankelijk van de aanleg en het karakter van het kind. Uit onderzoek (Lovecky, 1995) is gebleken hoe hoogbegaafder het kind is, hoe minder optimaal de sociale en emotionele aanpassing is.
