Teveel fantasie, kan dat?

“Kun je echt teveel fantasie hebben?”, vraagt ze, terwijl ze me met een ongelooflijke blik aankijkt. Ik ben in gesprek met de ouders van de vijfjarige Mats en begrijp moeder’s verbazing. Fantasie is prachtig en zeer nuttig en wordt vaak gezien als een mooie eigenschap bij kinderen.

Maar bij Mats ligt dat anders. Hij laat in zijn spel teveel fantasie zien, of beter gezegd: hij heeft zijn fantasie te weinig begrensd. Hierdoor is het verbonden met gevoelens van angst en onveiligheid die je in zijn dagelijks leven op vele manieren terugziet:  druk gedrag, voortdurend op zoek zijn naar prikkels, niet kunnen ontspannen, weerstand tegen eten en slapen. Ook heeft Mats weinig besef van zijn lichamelijke behoeftes, is hij bang in het donker en durft hij niet alleen te slapen.

Gevoelens van angst
Onbegrensde fantasie, wat is dat eigenlijk en hoe kan het dat dit samenhangt met angst? Stel je eens voor hoe voelt als alles in je (spel)wereld zomaar kan veranderen, dat lieve dieren of mensen zonder reden ineens boosaardig worden, dat iemand plots superkrachten heeft, zonder dat daar aanleiding toe was die te ontwikkelen, dat een schot met een minikanon alles in één keer kan vernietigen. Stel je voor dat er van alles kan gebeuren in jouw wereld, waar je geen invloed op hebt, maar wat je wel in gevaar brengt. Wie is er dan in controle, waar is jouw veilige plek, waar kun jíj schuilen, je voeden, gekoesterd worden en liefde ontvangen? Wie ziet jou?

Creëren door het voor te stellen
Fantasie heeft nut, de letterlijke betekenis ervan is: het vermogen om je dingen voor te stellen of te verzinnen. Ik weet inmiddels dat als je je iets kunt voorstellen, dat je het ook kunt realiseren. En daarmee begint alle creatie dus in je ‘mind’ en is fantasie daar de startmotor van. Voor  kinderen is fantasie ook heel belangrijk om zich goed en evenwichtig te ontwikkelen. Met name jonge kinderen leren in fantasie- en rollenspellen de belangrijkste sociale vaardigheden, sociaal inzicht en empathie. Ze leren de wereld om zich heen beter begrijpen. Zit er een hiaat in dat begrip, dan gebruiken ze hun fantasie om dit op te vullen, zodat het geheel toch betekenis kan krijgen.

Geboortetrauma
Mats’ innerlijke gevoelens van angst en onveiligheid zijn deels terug te voeren op zijn traumatische geboorte-ervaring. Het aanbrengen van grenzen (lees: veiligheid) in zijn leven geeft mogelijkheden om dit stuk te helen en daarmee zijn oerbrein tot rust te brengen. Het oerbrein of reptielenbrein is dat deel van onze hersenen dat verbonden is met overleven en dus met onze oerreacties op gevaar: vechten, vluchten en bevriezen. In die zin kun je Mats’ grenzeloze fantasie zien als een mechanisme om de realiteit te ontvluchten, zíjn realiteit waarvan hij de imprint bij zijn geboorte meekreeg: de wereld is onveilig.  

Grenzen
Het aanbrengen van grenzen doen we als volgt. Thuis geven ouders Mats letterlijk meer grenzen, in de spelsessies richt ik mijn interventies op begrenzen. Ook werk ik er samen met Mats aan om zijn spel meer realiteit geven, zodat het betekenisvol wordt. Om zijn oerbrein verder tot rust te brengen, geef ik ouders ook een aantal massages mee voor thuis. Mats leert hiermee steeds beter hoe het voelt om zich veilig te voelen en hoe meer hij dit ervaart, hoe meer zijn gevoel van overleven’ plaats kan maken voor ‘leven’. Na een paar weken geven ouders aan dat Mats beter slaapt. Het inslapen gaat nog wat moeizaam, maar daarna slaapt hij wel de hele nacht door! Wat een verandering als je weet dat hij sinds zijn geboorte geen nacht heeft doorgeslapen! Verder zien ze dat hij meer ontspannen is, zich beter kan concentreren en meer besef van zijn lichamelijke behoeftes heeft. Het toegenomen vermogen om te focussen zie ik ook terug in de spelsessies. Maar wat nog belangrijker is: Mats is steeds meer hier en nu aanwezig, we hebben gesprekjes, er komt een spelverhaal op gang, alles lijkt te gaan stromen. Kortom: Mats’ gevoel van veiligheid groeit! We zijn er nog niet, maar Mats wat ben je een krachtpatser. Daar kunnen je ouders alleen maar heel trots op zijn!

Slaapt jullie kind ook slecht of heb je het gevoel dat hij/zij geen uitknop heeft? Heeft jullie kind moeite met ontspannen en loslaten? Voel je welkom bij Heft in Handen voor een oriënterend gesprek!

Harte groet,
Mandy

Interessant? Deel het!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *