Wat is er toch met Anna?

Een verhaal over een groot verdriet

Ze wordt bij mij aangemeld in de praktijk door haar moeder. Thuis zijn er al langere tijd allerlei problemen met het gedrag van hun jongste dochter, Anna (7 jaar). School heeft nu ook aan de bel getrokken. Ouders maken zich behoorlijk zorgen. Anna is erg moeilijk in de omgang, vertelt moeder me in het eerste gesprek. Ze is vaak boos en verdrietig en kan zo driftig worden dat niemand meer in haar buurt mag komen. Ze schreeuwt en huilt dan alleen maar. Vaak is de aanleiding iets dat ze niet voor elkaar krijgt. Tijdsdruk verergert het gedrag , waardoor simpele dingen als aan tafel gaan of op tijd op school komen vaak uitmonden in een drama. Op school is ze erg in haar eigen wereld, waardoor ze lesstof mist en achter loopt. Ze is ook erg gevoelig en heeft grote moeite met plotselinge veranderingen en drukte. Dit heeft ze al vanaf dat ze een baby is, vertelt moeder. Anna voelt ook haarfijn de emoties van anderen aan. Het positieve daarvan is dat als iemand het moeilijk heeft, ze graag wil helpen. Dan laat ze zien dat ze ook een hele lieve kant heeft. Het vervelende ervan is dat ze die emoties van anderen met zich meeneemt en daar last van heeft. Tenslotte vertelt moeder dat ze als ouders zoveel mogelijk rekening met haar proberen te houden door van te voren duidelijk te vertellen wat er gaat gebeuren, wat ze gaan doen en waarom. Dat werkt het beste. Ouders hebben een heldere hulpvraag: “Dat Anna leert beter met haar emoties om te gaan en zichzelf niet meer zo in de weg zit”. Voor zichzelf hopen ze haar beter te gaan begrijpen, zodat ze haar ook beter kunnen begeleiden. Wat een liefde in dit gezin!

Eerste ontmoeting

De eerste keer dat Anna naar mijn praktijk komt, wil ze verven. Ze verft zichzelf en gebruikt veel vrolijke kleuren. Ik zie meteen dat ze ervan houdt zich creatief te uiten en dat het verven haar rust brengt. Als de tekening af is, wil ze spelen. Het neerzetten van het spelmateriaal doet ze zorgvuldig, het rollenspel is kort en bondig. Ze vindt het spannend iets van haar innerlijke belevingswereld aan mij te laten zien, wat overigens heel begrijpelijk is, gezien het feit dat ze voor de eerste keer bij me is. Dan is het tijd. Ze is trots op wat ze heeft gemaakt en fotografeert het met de telefoon van moeder. Qua spelontwikkeling oogt ze jonger dan haar kalenderleeftijd. Ik vraag me af of groep 3 de juiste plek voor haar is. Ze vond het leuk te komen en komt graag de volgende week weer. Een goede start, fijn! Hopelijk het begin van meer balans, liefde en geluk in haar leven.

Zoektocht

Anna is een jaar bij mij geweest voor spelsessies. In het begin intens, elke week, daarna minder en ook een hele periode niet om het daarna weer op te pakken. Het is een aantrekken en afstoten van haar kant, al komt ze altijd met plezier. Soms laat ze me dingen zien, soms ga ik te ver en haakt ze af. Ik loop bij haar op eierschalen, waarbij ik voortdurend in de gaten moet houden, dat zij de regie houdt. Ik zoek naar ingangen, volg haar in wat ze mij wil laten zien en heb geduld. Haar proces, haar tempo, sneller gaat het niet. Langzaam krijg ik, al spelend en werkend met haar, meer zicht op haar innerlijke belevingswereld, maar de onderste steen is na een klein jaar niet boven. De ouders van Anna zijn betrokken en open en we hebben regelmatig contact over hoe het met haar gaat, thuis, op school, elders. We zetten op veel dingen in, hooggevoeligheid, beelddenken, leren omgaan met emoties van jezelf en anderen, grenzen stellen etc. Soms gaat het een tijdje beter, dan is het weer moeilijk. Voor iedereen een zoektocht, maar vooral voor Anna.

Helderheid

Dan is er een moment in de begeleiding van Anna en haar ouders dat een aantal dingen op de goede manier samenvalt. Een moment van helderheid, dat mij op een goede manier een rilling bezorgt. Het is februari. Anna is een tijdje niet geweest en in overleg met ouders besluiten we dat ze nog een aantal spelsessies bij mij komt doen. Ik heb een aantal weken daarvoor een scholing gevolgd over prenataal trauma (http://www.crefmethode.nl ) en de gevolgen daarvan op de ontwikkeling van een kind. In het kort houdt dit in dat je ook als foetus in de baarmoeder al een trauma kunt ontwikkelen. Dit kan bijv. naar aanleiding van stress bij de bevruchting van de eicel of stress van de moeder die wordt overgedragen op het ongeboren kind. Maar ook roken tijdens de zwangerschap en een traumatische geboorte kunnen aanleiding zijn voor het ontwikkelen van een traumareactie. In een volgend blog zal ik jullie hier wat meer over vertellen, voor nu is het voldoende te weten dat dit soort trauma’s bestaan en dat ze gedrags- en leerproblemen bij kinderen kunnen veroorzaken. Met deze kennis in mijn rugzak,zie ik uiteindelijk wat er bij Anna daadwerkelijk speelt.

Ont-dekking

Ze komt vrolijk binnen op onze afspraak en wil graag weer verven. Ze schildert deze keer een huis, haar eigen huis, dat ze gaandeweg het verven steeds verder inricht (zie boven). Hal, keuken, woonkamer, badkamer, slaapkamer van haar oudere zus en haar eigen slaapkamer. Alles krijgt steeds meer kleur en Anna plaatst meubels als een bank, tv en bed in de verschillende kamers. Haar eigen kamer verft ze roze. Er staat een bed een kast en een bureau. Opvallend is dat ze bij het schilderen van haar bureau zegt: “dit is mijn helft van het bureau”. Ik vraag me af wat ze bedoeld, zou ze samen doen met haar oudere zus? Dan pakt ze de sponsjes en kiest het hartje. Met lichtroze stempelt ze dan twee hartjes in haar eigen slaapkamer. En dan begint het me te dagen… Zou het misschien kunnen dat Anna als tweeling is begonnen en in het prille moment van de zwangerschap de baarmoeder met een zusje of broertje heeft gedeeld? Heeft dit kindje op een vroeg moment in de zwangerschap het lichaam van moeder moeten verlaten om wat voor een reden dan ook? Het zou kunnen, een voorgeboortelijk trauma, dat zoveel verklaart van het gedrag van Anna. Het zou betekenen dat ze al jaren rouwt om het verlies van haar zusje, maar dat niemand dat weet, zij zelf misschien ook niet. Ik ben blij met deze ont-dekking en vraag moeder aan het einde van de afspraak of ik haar de volgende dag kan bellen, omdat ik iets met haar wil bespreken.

Kantelpunt

Aan de telefoon met moeder vraag ik hoe het gaat. Ze geeft aan dat het helemaal niet goed gaat, dat ze het gevoel heeft op een kantelpunt te zitten en dat alles de verkeerde kant op dreigt te vallen. Op school is een gedragsvragenlijst ingevuld en Anna laat veel kenmerken van gedragsstoornissen als ADHD, ODD, CD zien. “Alles is extremer”, zegt moeder, “maar dan op een negatieve manier”. Ik zeg dat we zo graag het gedrag van onze kinderen willen begrijpen en dat we daarvoor allemaal hokjes hebben gemaakt, waarin een kind past of niet past. Allemaal met de beste bedoelingen, maar dat ik denk dat er met Anna iets anders aan de hand is. Voorzichtig vraag ik: “Zou het kunnen dat Anna er één van een tweeling is?”. Even wordt het stil aan de andere kant van de lijn… dan zegt moeder: “Ik heb wel veel bloedingen gehad in het begin van de zwangerschap, het zou kunnen…. Zou dit het gedrag van Anna kunnen verklaren?” “Rouwen is een heftig proces”, zeg ik, “iedereen doet dat op zijn eigen manier, maar kinderen en helemaal jonge kinderen voelen alleen maar en hebben geen woorden om hier vorm aan te geven, dat maakt het extra moeilijk”. Ik vraag moeder de verftekening van de dag ervoor er bij te pakken en wijs haar op de twee hartjes in de slaapkamer van Anna. “Ja”, zegt moeder dan, “het zou kunnen, ze tekent wel altijd dingen dubbel, twee vogels in de lucht, twee bloemen in het gras, twee meisjes… En ze heeft ook altijd een pop bij zich, die sleept ze overal mee naar toe, al sinds ze heel klein is.” We praten nog een tijdje door en tijdens het gesprek vallen steeds meer puzzelstukjes op hun plek. Ik voel me dankbaar, wat een bewustwording, wat een kans voor Anna om te helen! Tenslotte bedenk ik samen met moeder hoe nu verder. Eerst haar man op de hoogte brengen, dan samen aan Anna vertellen dat ze waarschijnlijk een broertje of zusje heeft gehad. Moeder wil Anna ook een boekje geven voor brieven aan het ongeboren kindje en boekjes lezen over iemand moeten missen. Anna de ruimte geven om te rouwen en haar verdriet te uiten.

Ik mis je zo

Een week later spreek ik moeder weer. Ze vertelt me dat ze samen met vader, Anna heeft vertelt dat ze mogelijk de helft van een tweeling is en dat haar broertje of zusje al heel jong in de buik is doodgegaan. Het bijzondere is dat Anna meteen beaamt dat dat dit klopt en ze zegt ook dat ze haar zusje zo mist. Ja, eindelijk na al die jaren erkenning voor haar verdriet. Aan zo iets groots in haar leven worden eindelijk woorden gegeven en kan en mag het er zijn! Mijn begeleiding van Anna en haar ouders stopt hier. Rouwen kost tijd en ik heb de indruk dat de ouders van Anna haar heel goed zelf kunnen begeleiden in dit proces.

Ruim een half jaar later

Na ruim een half jaar neem ik nog eens contact op. Ik wil moeder vragen of ik iets mag schrijven over Anna’ s groeiproces en ik ben heel benieuwd hoe het nu met haar gaat. Ik ben aangenaam verrast, wanneer moeder vertelt dat het verbazingwekkend goed gaat. Op school gaat het goed, Anna gaat nagenoeg elke dag met plezier. Ze is lief, werkt mee, is flexibel, ouders hebben zo te horen een totaal ander kind. Moeder vertelt ook dat ze na de spelsessies bij mij nog een psycholoog in de arm hebben genomen. Ze zaten met de handen in het haar en wilden haar uiteindelijk toch maar laten testen. Dat is niet gebeurt. Anna is wel voor een aantal gesprekken geweest. Natuurlijk mag ik een blog schrijven, geeft moeder aan. “Waar gaat het specifiek over?”. Ik zeg over de impact van voorgeboortelijk trauma en de mogelijke gevolgen daarvan op de ontwikkeling van een kind. En specifiek over de zoektocht van jullie als gezin naar de oorzaak van Anna’s onbegrijpelijke gedrag: het verlies van haar zusje. “Verhip”, zegt moeder, “nu je het zo zegt, na een intense periode, waarin het moeilijke gedrag van Anna verergerde en ze veel bezig is geweest met haar zusje, moet ik zeggen dat ze het er de laatste tijd eigenlijk niet meer over heeft. Ze tekent ook geen dingen dubbel meer en haar pop heeft een veel minder belangrijke rol in haar leven”. “Het lijkt erop dat ze het verlies heeft kunnen verwerken”, zeg ik. “Ja”, zegt moeder, ja het gaat echt heel goed, eindelijk kunnen we verder en Anna ook! Ik zie de toekomst zonnig tegemoet!”